De Samenlevingsdienst ontstond eind 2007 als een vzw met een volledige autonomie, onafhankelijk van de politiek, ideologie of communautaire werking. De organisatie is gebaseerd op drie pijlers:
- Als referentieorganisatie voor de Samenlevingsdienst coördineert het Platform de verschillende Belgische initiatiefnemers van dergelijke programma’s en denkt ze met hen na over een coherent kader inzake visie en programma. We brengen deze actoren samen in een werkgroep die bestaat uit een aantal leden en ten minste één verantwoordelijke van elke organisatie. Zij komen geregeld bijeen om dit kader te evalueren en zo nauw mogelijk te doen aansluiten bij de identiteit en de specifieke visie van de Samenlevingsdienst.
- Als initiatiefnemer bieden we het specifieke programma van een Samenlevingsdienst aan in de praktijk.
- Als lobbyorganisatie voeren we promotie- en communicatie-initiatieven om de verschillende Belgische bestuursniveaus te overtuigen van het belang van ons project. We ijveren voor een wet die een officieel statuut toekent aan elke jongere die een Samenlevingsdienst uitvoert in België.
De Samenlevingsdienst wil haar project openstellen voor alle jongeren tussen de 18 en 25. Zo kunnen ze hun persoonlijke ontwikkeling en integratie in de maatschappij bevorderen. Om dit te bereiken, baseren we ons op vijf principes:
- Uitbreiding: Een groeiende groep verenigingen en instellingen van openbaar nut steunt de Samenlevingsdienst. We roepen hen ook op tot actieve ondersteuning.
- Bewustmaking: De Samenlevingsdienst lobbyt bij overheidsinstanties en politieke mandatarissen voor een wettelijk kader (hoorzittingen in de Senaat, informatie over de Samenlevingsdienst aan instanties en beleidsmakers,…) en sensibiliseert het middenveld over het belang van de maatschappelijke uitdagingen (solidariteit, sociale cohesie, participatief burgerschap,…), uitgaande van de invoering van een Samenlevingsdienst (petities, lezingen,…).
- Operationele uitvoering: Vanaf 2011 zet de Samenlevingsdienst verschillende pilootprojecten op in het Vlaamse, Brusselse en Waalse Gewest. Sinds 2013 zijn we actief in heel België.
- Onderzoek & publicaties: We sturen een onderzoekscomité aan, organiseren werkvergaderingen, studiedagen en voerden een verkennende studie uit naar de plaats van de Samenlevingsdienst in het Belgische associatieve en institutionele landschap. We publiceren ook artikelen in gespecialiseerde bladen.
- Communicatie: We communiceren over ons project en zijn maatschappelijke impact (via de website, sociale media, brochures, persconferenties, mediacampagnes,…).
De Samenlevingsdienst is een programma van 6 maanden, ingedeeld in:
- 4 dagen project (28 uur per week, van maandag tot donderdag)
- 1 dag vorming (7 uur per week, op vrijdag)
Onze dienst is er voor alle jongeren van 18 tot 25 (een diploma of cv is niet nodig). Tijdens een Samenlevingsdienst geniet de jongere een vrijwilligersstatuut en een forfaitaire kostenvergoeding van € 10/dag en hoogstens € 100/maand voor verplaatsingskosten. Dit kan in combinatie met eventuele werkloosheidsuitkeringen of andere bronnen van inkomsten (zoals OCMW, kinderbijslag of huursubsidie).
Het Platform coördineert het programma: we staan in voor de algemene organisatie en administratieve opvolging, zorgen voor de omkaderende opleiding van de projectbegeleiders (zoals verantwoordelijken van gastorganisaties) en verstrekken de meeste vormingen.
De jongere is:
70% van de tijd bezig met het hoofdproject.
20% van de tijd gaat naar vorming, uitwisseling van ervaringen, groepsprojecten, oriëntatietrajecten en evaluatiemomenten.
De overige 10% zijn voorzien voor aanvullende projecten en uitwisselingen in een van de andere taalgemeenschappen.
De gastorganisatie wordt actief betrokken en biedt jongeren 4 dagen per week een nuttig maatschappelijk project aan. Ze begeleidt ook jongeren bij de uitvoering van dat project en leert meer burgerzin aan. De gastorganisaties zijn actief binnen de volgende werkdomeinen: sport, cultuur & onderwijs, zorg & welzijn, natuur, milieu en ecologie.
De methodes die de vormingswerkers en teamverantwoordelijken van de Samenlevingsdienst gebruiken, kaderen binnen een pedagogisch project gericht op:
- Participatie via het inzetten van de jongere in projecten
- Algemene en specifieke vormingen
- Onderdompeling in een beroepsomgeving met teamwerk
- Individuele begeleiding (coaching) bij het Platform zelf en mentoring bij de gastorganisatie
- Vorming door gelijken (uitwisselingen tussen jongeren onder toezicht van vormingswerkers) en duowerk (toewijzen van twee complementaire jongeren aan eenzelfde project)
- Terugkoppeling door de afwisseling van concreet ervaringsgericht engagement en reflexieve vormingsmomenten
- Waardering en trapsgewijze erkenning van het engagement van de jongere door symboliek (rituelen) bij de overgangsmomenten (een startweek met overnachting, opmaak van een gemeenschappelijk charter, afsluitende plechtigheid in het federaal parlement, …)
De Samenlevingsdienst is een overgangsperiode, een tijd van ontwikkeling en sociaal engagement voor jongeren met de meest uiteenlopende achtergronden. Tijdens dit programma leren jongeren sociale, beroepsmatige en op burgerzin gerichte vaardigheden.
Ze verwerven ook inzicht in waarden en normen, burgerschapszin en kennis van de democratische instellingen. De grootste uitdaging bestaat erin om banden te smeden en een diepere zin te ontdekken om in de samenleving en het beroepsleven te stappen. Het programma gaat uit van gelijke toegangsmogelijkheden (geen selectie, re-integratie van jonge drop-outs) en streeft naar sociale en culturele mix.
In een veilige omgeving leert de jongere zichzelf beter kennen, omgaan met anderen en nadenken over de toekomst. Door afwisseling tussen de werk- en vormingsmomenten leert de jongere terug te koppelen over de vele ervaringen die basisvaardigheden en kennis verschaffen. Bovendien werkt die ervaring sociale cohesie in de hand: jongeren van diverse sociale, culturele en geografische afkomst werken samen met gevarieerde doelgroepen (bejaarden, personen met een beperking, kinderen en ga zo maar verder).
De Samenlevingsdienst streeft de volgende doelstellingen na:
- Meer zelfvertrouwen krijgen
- Een duidelijke toekomstvisie ontwikkelen
- De ondernemingszin aanwakkeren
- Experimenteren met participatie en engagement
- De kritische ingesteldheid verder ontwikkelen
- Burgerrechten en -plichten beter leren kennen
- De maatschappelijke behoeften en bijhorende vormen van solidariteit beter leren kennen
- Zorgen dat individuen die sociocultureel verschillend zijn elkaar kunnen ontmoeten, in dialoog treden en banden smeden
- Engagement en verantwoordelijkheidszin erkennen
- Werken aan de integratie van jonge drop-outs en hun integratie in de samenleving bewerkstelligen
