Van verplichte militaire dienst ... naar universele burgerdienst !
Het Platform voor de Samenlevingsdienst stelt voor om de termen van het debat te verleggen door ons te concentreren op de relevantie van de invoering van een universele burgerdienst op federaal niveau. Met dit krachtige politieke signaal zou iedere in België wonende jongere tussen 18 en 25 jaar zich vrijwillig tussen zes maanden en een jaar voltijds kunnen inzetten voor projecten van algemeen belang. Het succes van deze programma's in het buitenland - elk jaar zijn meer dan 300.000 jongeren betrokken in Frankrijk, Duitsland, Nederland, Italië en Luxemburg - toont duidelijk de relevantie van dit soort programma's in termen van eigenwaarde, emancipatie, ondernemerschap, sociaal-culturele vermenging, sociale cohesie en versterking van het leven - en doen! - samen.
Deze vraag is des te actueler omdat de federale regering enkele maanden geleden de voor 2023 geplande heropleving van de "vrijwillige dienst van collectief nut" heeft aangekondigd. Deze regeling, goedgekeurd in 2003 maar nooit uitgevoerd, betreft alleen bepaalde jongeren (werkzoekenden en zij die een uitkering krijgen) aan wie wordt voorgesteld opdrachten uit te voeren die uitsluitend verband houden met de nationale defensie.
Zou het niet passend zijn om: 1) het uit te breiden tot alle jongeren, maar wel op vrijwillige basis; 2) te voorzien in een veel breder, rijker en gevarieerder aanbod van missies? Het "collectieve nut" zou dan alle aspecten van het algemeen welzijn dienen, ten behoeve van een veelheid van instellingen (militaire, openbare en civiele) en een veelheid van begunstigden.
In België heeft een decennium van experimenten op beperkte schaal (600 jongeren per jaar) aangetoond dat een collectieve burgerdienst, door jongeren samen het beste van zichzelf te laten geven, een krachtig instrument is om volwassen te worden en hen in staat te stellen zich te doen gelden als proactieve en verantwoordelijke burgers. De Samenlevingsdienst staat open voor iedereen zonder onderscheid en stelt schoolverlaters in staat om hun toekomstplannen te verduidelijken, studenten om een eerste praktijkervaring op te doen en jongeren die de school hebben verlaten om hun leven in eigen hand te nemen. Voor iedereen is het een gelegenheid om elkaar te ontmoeten en contacten te leggen.
Op maatschappelijk niveau speelt de Samenlevingsdienst in op verschillende hedendaagse vraagstukken, zoals de bewustmaking van democratische waarden, de voordelen van de rechtsstaat en de ontwikkeling van een meer altruïstisch "zijn in de wereld". Uit verschillende evaluaties van deze programma's blijkt dat ze vertrouwen wekken in instellingen, discriminatie en radicalisme bestrijden, het mentale welzijn bevorderen,... In het algemeen verminderen zij de afbraak van de sociale cohesie en, indirect, onbeschaafd gedrag. Onze jongeren hebben meer dan ooit behoefte om zich zinvol en positief in het leven te projecteren.
Zonder te vergeten dat in tijden van crisis (gezondheid of klimaat) de interventiekracht en behendigheid van dit "burgerkorps" de bevolking essentiële diensten kan verlenen, zoals onze jongeren hebben laten zien tijdens het ontstaan van de Covid-crisis in maart 2020 of tijdens de overstromingen van juli 2021.
Ten slotte blijkt uit verschillende sociaal-economische studies dat deze programma's voor elke geïnvesteerde euro de samenleving gemiddeld twee euro opleveren. De Samenlevingsdienst is dus geen kost maar een investering.In een context van budgettaire soberheid en naast de noodzakelijke "crisisbeheersingsmaatregelen" die zijn aangekondigd, is de tijd gekomen dat de federale regering een universele burgerdienst erkent om vertrouwen te geven aan degenen die onze toekomst zullen opbouwen.
Platform voor de Samenlevingsdienst